Różnice między wykopem wąsko i szerokoprzestrzennym
Wykop to budowla ziemna będąca wolną przestrzenią powstałą przez usunięcie zalegającego w niej gruntu. Rozróżnia się dwa podstawowe rodzaje wykopów. W poniższym tekście postanowiliśmy się przyjrzeć, jak są one definiowane i gdzie się je stosuje.
Wykopy szerokoprzestrzenne
Są to wykopy, których wymiary szerokości i długości znacząco przekraczają głębokość. Szerokość powinna wynosić powyżej 1,5 m. Wykonuje się je dla domów w całości lub częściowo podpiwniczony, obiektów liniowych lub działek o mało spoistych gruntach. Dno wykopu musi znajdować się poniżej przemarzania gruntu, czyli na głębokości od 0,8 do 1,4 m. Jest to uzależnione od strefy, w której położona jest dana działka. Ściany takich wykopów można zabezpieczać poprzez skarpowanie. Nachylenie będzie jednak zależne od głębokości i rodzaju gruntu. Wykopy szerokoprzestrzenne należy wykonywać przy zastosowaniu odpowiednich zabezpieczeń jak przesłony wodoszczelne lub ścianki oporowe. Skarpy mogą ulec naruszeniu np. przez opady atmosferyczne, dlatego trzeba monitorować ich stan.
Optymalne nachylenie skarp
Wykopy o ścianach pionowych lub ze skarpami o nachyleniu większym od bezpiecznego można wykonywać w sytuacji, gdy brzeg jest nieobciążony, a głębokość nie przekracza 1,25 m w gruntach spoistych i mało spoistych (np. lessy, gliny zwałowe) lub 1 m w zwietrzelinach, rumoszach, spękanych skałach i nienawodnionych piaskach. Kąt nachylenia skarp na gruntach skalistych może wynosić 90o, gruntach gliniastych od 60 do 90o, gruntach ilastych od 70 do 80o, a gruntach piaszczystych od 45 do 55o. Przy wykopie powyżej 4 m stosuje się zabezpieczenia ścian zgodne z dokumentacją projektową. Zachowanie odpowiedniego nachylenia wymaga zabezpieczenia na terenie przyległym do górnej krawędzi skarpy spadku, który umożliwia odpływ wód opadowych. Optymalna szerokość to trzykrotna głębokość wykopu.
Wykopy wąskoprzestrzenne
W przypadku tych wykopów szerokość dna jest mniejsza niż 1,5 m, natomiast długość może być dowolna. Przy budowie domu po zdjęciu humusu i wierzchniej warstwy gruntu kopie się szerokie rowy, których głębokość odpowiada wysokości ław oraz ścian fundamentowych. Następnie wykonuje się w nich deskowanie. Głębokość musi być zaznaczona w projekcie i powinna wynosić więcej niż poziom przemarzania. Dzięki temu uniknie się pękania ścian w przypadku ocieplenia. Wykopy wąskoprzestrzenne pod same ławy wynoszą od 30 do 50 cm. W takiej sytuacji szerokość musi być o 30 cm większa niż szerokość ław. Często jednak praktykuje się tworzenie wykopów na szerokość umożliwiającą zbudowanie szalunków. W celu zabezpieczenia gruntu przed wsiąkaniem wody, która może wpłynąć na osłabienie wytrzymałości betonu, na dnie układa się cienką warstwę chudego betonu. W taki sam sposób stabilizuje się dno w wykopach szerokoprzestrzennych.